Spokojne życie w niepodległej Litwie sprzyjało zapomnieniu i uzdrowieniu zbiorowej traumy z jaką naród zmagał się w XX wieku. Jednak zmieniająca się retoryka Federacji Rosyjskiej i prowadzona przez nią akcja militarna przeciwko Gruzji w 2008 r. sprawiły, że pamięć historyczna znów stała się aktualna. Jednym z pierwszych artystów, który podjął tę kwestię, był Kęstutis Grigaliūnas, który w 2009 roku zaczął eksplorować Litewskie Archiwum Specjalne w poszukiwaniu zdjęć przechowywanych w aktach kryminalnych KGB. Z pozyskanych materiałów zaczął tworzyć projekty, organizować wystawy i publikować książki obejmujące wszystkie lata okupacji sowieckiej od 1940 do 1953. Inaczej temat śladów opresji podjęła Indrė Šerpytytė mieszkająca w Wielkiej Brytanii litewska artystka, skierowała swoją uwagę na ​​budynki, w których dawniej władze sowieckie przeprowadzały przesłuchania i tortury litewskich partyzantów. Dzięki brakowi oznaczeń wtopiły się  stopniowo w życie codzienne. W 2009 roku stworzyła cykl fotografii (1944-1991) Dawne budynki NKWD – MWD – MGB – KGB. Ukraiński artysta Valentyn Odnoviun, który dziesięć lat temu przeprowadził się do Litwy, fotografował cele więzienne w krajach bałtyckich, w Ukrainie, Polsce i w Niemczech w latach 2015-2016.

Ten cykl pt. "Nadzór / Surveillance" prezentowany jest obecnie na wystawie w NOMUS. Jeszcze innym przykładem zainteresowań artysty pamięcią historyczną jako ostrzeżeniem jest praktyka mieszkającego w Litwie brytyjskiego fotografa Richarda Schofield’a, któ®y w 2017 roku stworzył cykl "Back to Shul". Poświęcony zniszczeniu kultury żydowskiej projekt fotograficzny obejmował zrealizowane w  czasie podróży, synagogi i ich ślady na terenie Litwy. Ukazywał tym samym skalę zniszczeń i zapomnienia. W wykładzie zostaną omówione przytoczone cykle fotograficzne, pod kątem potencjału fotografii jako narzędzia pamięci, dowodu i oporu wobec imperialistycznej propagandy. - Dr Agnė Narušytė

Agnė Narušytė jest profesorką w Katedrze Historii i Teorii Sztuki Wileńskiej Akademii Sztuk Pięknych, krytyczką sztuki. Specjalizuje się w historii fotografii jest  kuratorką wystaw. Od 1995 regularnie pisze do litewskiej prasy kulturalnej, publikuje artykuły w czasopismach naukowych i różnych publikacjach fotograficznych. Jest autorką  m.in. monografii „Estetyka nudy w fotografii litewskiej”. Obecnie bada dyskurs pamięciowy w fotografii, antropologiczne i filozoficzne aspekty współczesnej fotografii wraz z dr. Margarita Matulyte napisała książkę o historii fotografii litewskiej, jest redaktorką tygodnika „7 meno dienos”.

Wykład zostanie wygłoszony w języku angielskim z symultanicznym tłumaczeniem 

kiedy: 13.10.2023 o godz. 17:00
miejsce: NOMUS – Nowe Muzeum Sztuki Dział Muzeum Narodowego w Gdańsku, ul. Stefana Jaracza 14
prowadzenie: dr Agnė Narušytė
wstęp wolny, nie obowiązują zapisy
 

Wsparcie finansowe wydarzenia: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego | Gdański Archipelag Kultury | Instytut Kultury Litewskiej